Najmocniej przepraszam ale podczas wrzucania na stronę ucięło mi w połowie tekst a nie wiem jak mogę go usunąć.

Proszę zaczekać na poprawną, pełną wersję :)

O logosie w Kościele.

Niedawno, podczas pielgrzymki do Indonezji, Papież Franciszek stwierdził, że wszystkie religie prowadzą do Boga - „Jeżeli zaczniecie się kłócić: Dokąd to doprowadzi? Wszystkie religie są drogą do Boga. Zrobię porównanie. Są jak różne języki, różne idiomy, żeby do Niego dotrzeć. Ale Bóg to Bóg dla wszystkich. A skoro Bóg to Bóg dla wszystkich, wszyscy jesteśmy dziećmi Boga.” Po czym stwierdził, że sikhizm, islam, hinduizm i chrześcijaństwo są różnymi drogami do Boga. Z wypowiedzi tej płynie sugestia, że prowadzą również do zbawienia.

We współczesnym świecie upowszechnił się zwyczaj zacierania różnic, relatywizowania wszystkiego. Gdyż tak naprawdę to nie bardzo jest o co się spierać, bo jak się patrzy z wysoka, „okiem” oświeconego umysłu i odrzuci to co pozorne, co tylko przebraniem, a pozostawi co istotne, to okaże się, że różnice są dużo mniejsze, niż można by przypuszczać i co najwyżej tylko ciasne umysły, emocjonalnie zacietrzewione, a tym samym zaślepione – tylko ta ksenofobiczna ciemnota może jeszcze dzielić świat wg religii i koloru skóry.

Jakiś czas temu słuchałem w radiu Wnet wywiadu z księdzem Dzierżakiem, który mówił min. o Talmudzie i Judaizmie. Wg niego (jest to jednak opinia powszechna, sami Żydzi również tak to przedstawiają) rdzeniem judaizmu jest objawione Prawo, a zadaniem Żyda jest jego zachowanie i zgodne z nim działanie. W jaki sposób to uzasadniamy, jakimi teoriami obudujemy - jest dla Żydów rzeczą drugorzędną. Jest to widoczne we współczesnym judaizmie, gdzie obok siebie sąsiadują judaizm rabiniczny (podstawą Talmud), chasydyzm czy kabała, gdyż Prawo można interpretować i uzasadniać na różne sposoby, ważne by go przestrzegać. Doktryna jest więc rzeczą drugorzędną.

Jednak w chrześcijaństwie jest inaczej. Jezus Chrystus jest Drogą, Prawdą i Życiem. Mam wrażenie, że widać w tym również wpływ Greków, ich kultury, filozofii. Dla chrześcijanina najważniejsze jest Credo – prawdy wiary. Chrześcijanin mówi o objawionej Prawdzie, o tym, jakie coś jest, a przykazania, Prawo – wypływają ze źródła, jakim jest Prawda, są z niej wyprowadzane. Żydowski sposób myślenia o świecie i człowieku jest myśleniem prawniczym, natomiast myślenie chrześcijańskie jest metafizyczne.

W powyższym kontekście wypowiedź Papieża w Tajlandii sprawia wrażenie podobnego do żydowskiego sposobu myślenia, że doktryny i prawdy wiary sformułowane w poszczególnych religiach nie są takie ważne, ważne jest, że wszystkie prowadzą człowieka do tego samego, wg Papieża. Bo ludzie na ludzki sposób (czyli również z błędami im właściwymi) budują uzasadnienia i teorie, które następnie powodują, że ludzie się z nimi utożsamiają, a to z kolei powoduje, że się od siebie oddzielają, budują mury podziału, które owocują ciągłymi sporami i wojnami, których te poglądy i nadmierne przywiązanie do nich powodują. A przecież tak naprawdę wszyscy dążą do tego samego Boga, tylko inaczej nazywanego, umieszczonego w innym kontekście kulturowym.

Pobrzmiewa w tym trochę znany od dawien Kościołowi problem i niebezpieczeństwa związane z inkulturacją, który z dużą siłą pojawił się podczas ewangelizacji Chin przez Jezuitów na przełomie XVI-XVII i przez wiek następny. Z tego co pamiętam, inkulturacja chrześcijaństwa została ostatecznie zakazana, gdyż zdaniem wielu prowadziła ona często do zmiany, wraz z „ubraniem”, również samej istoty chrześcijaństwa. Częstokroć było bardzo trudno ocenić, czy przebrane w szaty zastanej kultury chrześcijaństwo zachowuje jeszcze swoją tożsamość, czy już staje się czymś innym. Podobno jednak współcześnie inkulturację ocenia się pozytywnie. I zapewne Kościół ma w tym rację, pod warunkiem jednak, że znając niebezpieczeństwo potrafi je skutecznie monitorować i postawić pewne granice, których nie powinno się przekraczać. Jak pisałem, ideę inkulturacji sformułowali i zainicjowali Jezuici w Chinach (potem również w Ameryce Południowej przy ewangelizacji Indian), więc nikogo chyba nie dziwi okazywana tej idei sympatia przez Papieża Franciszka, wywodzącego się przecież z zakonu Jezuitów.

Sam proces przywdziewania szat kultury, a nawet do pewnego stopnia również kształtu i treści zastanej kultury, więc sam ten proces był chrześcijaństwu właściwie znany od samego początku, w zetknięciu choćby z bardzo silną kulturą starożytnych Greków czy Rzymian. To tam dopiero zaczęło się krystalizować doktrynalnie, formułować teologicznie. Pewnym przygotowaniem do tego było wcześniejsze tłumaczenie Biblii na Grekę, zwane Septuagintą. Jak ujmuje to w swym wykładzie na uniwersytecie w Ratyzbonie Benedykt XVI: „(..) jest niezależnym świadectwem tekstualnym i wyraźnym oraz ważnym krokiem w historii objawienia, która doprowadziła do tego spotkania w sposób decydujący dla narodzin i rozpowszechnienia się chrześcijaństwa. Ma tu miejsce głębokie spotkanie wiary i rozumu, spotkanie pomiędzy prawdziwym oświeceniem i religią. Z samego serca chrześcijańskiej wiary, a jednocześnie z serca greckiej myśli, połączonej teraz z wiarą, Manuel II mógł powiedzieć: niedziałanie „z logosem” jest przeciwne Bożej naturze.”

O wpływie i roli filozofii greckiej na kształtowanie się nowej religii może świadczyć również natchniony Prolog do Ewangelii św. Jana, w którym ewangelista łączy tradycję żydowską z grecką.

Czy jednak w tym kontekście można rzeczywiście mówić o inkulturacji pierwotnego Chrześcijaństwa? Czy raczej o jego kształtowaniu przez myśl grecką jako jednego z dwóch głównych źródeł (obok żydowskiego), integralną z nowopowstałą całością, jaką stało się Chrześcijaństwo?

Znana jest powszechnie maksyma św. Cypriana z Kartaginy, że „Poza Kościołem nie ma zbawienia”. Choć tej maksymy w wersji radykalnej (bezwzględnej) nie podzielam, to wcale nie oznacza, że zgadzam się ze spojrzeniem zaprezentowanym przez Papieża, gdyż prawdy wiary dla chrześcijanina są bardzo istotne i że jednak ważne jest, w co się wierzy. Jeśli zacząć je (prawdy wiary) lekceważyć, to za chwilę rozmyje się cała doktryna, a chrześcijaństwo zacznie tracić swą tożsamość.

Dostępna mi wiedza, choć daleko niepełna, rodzi przeświadczenie, iż inne religie, ugruntowane w danych społeczeństwach, na ogół nie prowadzą do złego, do złych rzeczy. Sądzę, że (poza jakimiś nielicznymi wyjątkami) ogólnie rzecz ujmując, prowadzą do dobrego, a ponieważ dobry jest tak naprawdę jedynie Bóg (jak mówi Chrystus w Ewangelii), więc (trochę to taka erystyczna ścieżka uzasadnienia :)) mamy do czynienia z sylogizmem narzucającym wniosek – że prowadzą one (tj. te religie) do Boga.

Jeżeli przykładowy Papuas urodził się z dala od Chrześcijaństwa i nie ma szans na zetknięcie się z Chrystusem, to lepiej gdy jest prowadzony przez dostępne mu (zakorzenione w jego kulturze) wierzenia, niż jakiś kult satanistyczny lub bezmyślny i gnuśny sybarytyzm. Jednak jeśli już ma możliwość poznania Chrześcijaństwa, to uwidaczniają się bardzo istotne różnice między wierzeniami, którym wcześniej hołdował, a propozycją np. Kościoła, gdyż Kościół posiada (zdaniem wierzących) pewien know-how, w formie depozytu przekazanego przez Pana Jezusa, objawiający - jak zjednoczyć się z Ojcem Naszym-Bogiem (zbawienie).

I w tym kontekście metafizyczna treść naszej wiary zdecydowanie nabiera znaczenia. Pokazują się istotne dla nas, naszej drogi duchowej, różnice.

Dobitnie to pokazał poprzedni Papież Benedykt XVI w jego słynnym wykładzie wygłoszonym w Ratyzbonie, poświęconym analizie relacji między rozumem (logosem) a wiarą w obrazie Boga w chrześcijaństwie i islamie, do czego posłużył mu przytaczany dialog jednego z cesarzy bizantyjskich Manuela II Paleologa z pewnym uczonym Persem-muzułmaninem. Islam uważa, że Bóg jest całkowicie transcendentny wobec świata i nie wiążą Jego woli żadne kategorie ludzkie, żadne wyobrażenia na jego temat, w tym również wyobrażenia dobra i zła czy racjonalności (rozumności).

Wizja Boga u Chrześcijan jest diametralnie inna – Bóg w osobie Syna Bożego, drugiej Osoby Boskiej, jest Logosem (zarówno rozum jak i słowo) - „Na początku był Logos, a Logos był u Boga i Bogiem był Logos (…).”

Wydaje się, że dopiero to symbiotyczne połączenie z grecką myślą pozwoliło wyjść poza plemienne opłotki, pewną semicką ksenofobię (być może uzasadnioną w warunkach dojrzewania Wiary w narodzie Żydowskim) i rozlanie się Wiary szeroko po ówczesnym łacińsko-hellenistycznym świecie. Punktem zwrotnym okazał się pierwszy sobór kształtującego się Chrześcijaństwa, zwany jerozolimskim, na którym apostołowie wraz ze starszyzną podjęli decyzję, iż nawróceni poganie, wywodzący się głównie z obszarów kulturowo greckich, nie muszą przestrzegać wszystkich wymogów Prawa, w tym min. wymogu obrzezania. Wydaje mi się, że decyzja ta pozwala na wyciągnięcie wniosku, że świadczy to o zmianie spojrzenia na rzeczy, zmianie perspektywy i sposobu myślenia z prawniczego na metafizyczne, a kształtujące się Chrześcijaństwo uświadomiło sobie, że jego podstawą jest objawiona Prawda, a nie objawione Prawo i w ten sposób ostatecznie oddziela się od Judaizmu. W decyzji pierwszego soboru widać odejście od „zewnętrznego” formalizmu prawniczego na rzecz istoty prawa.

Benedykt XVI wspomina w wykładzie, że współcześnie próbuje się odejść od „naleciałości” hellenizmu również w Kościele Katolickim. Pierwsze „oczyszczenie” z ducha helleńskiego (poprzedzone dyskusją na ten temat u schyłku średniowiecza) nastąpiło podczas fali Reformacji, która odrzucała tradycję oraz teologię pierwszego okresu kształtującego się Chrześcijaństwa, jako obcą, ukształtowaną przez obce źródło – metafizykę Greków. A oni chcieli powrotu do źródeł – do Biblii, powstałej przecież, jak uważali, na gruncie „czysto” żydowskim. Więc tak się stało, oczyścili, a pokłosiem tego jest min. to, że znaczna część protestantów w USA bezwarunkowo wspiera Izrael kierując się względami religijnymi, gdyż dzieje świata dopełnią się z chwilą, gdy Izrael zapanuje nad resztą świata. Pozbyli się logosu.

Współcześnie zwolennicy „oczyszczania” Kościoła eksponują zarzut, iż hellenizacja Kościoła na jego wczesnym etapie nie była niczym innym, jak inkulturacją właśnie. Wg Benedykta XVI jest to fałszywy pogląd, gdyż kultura grecka (w jej części przyswojonej i zintegrowanej) jest jednym z korzeni Chrześcijaństwa, z których ono wyrasta (być może równie istotnym, co żydowski), a nie jakąś naleciałością, którą można oczyścić i odrzucić bez szkody dla istoty całości. W samym Kościele pojawiały się już takie głosy u schyłku średniowiecza (Duns Szkot), które próbowały zrzucić „naleciałości” greckie, a w obrazie Boga eksponowały jego wolę (tzw. woluntaryzm), w czym były zbliżone do argumentacji owego uczonego Persa-mahometanina, że Boga nic nie wiąże. Na szczęście nie zdołały wówczas zdominować dyskusji.

Ciekawe, że za ten ratyzboński wykład poprzedni papież był zażarcie atakowany, by w końcu tym atakom ulec i pokajać się w przeprosinach. Eksponuje się powszechnie, że ataki były kierowane ze strony mahometan, przecież jednak były one podsycane przez europejskie, a nawet w jakieś części katolickie media i pewne kościelne oraz europejskie wpływowe kręgi, którym ten helleński duch mógł mocno uwierać. Z przebiegu aktualnej debaty w Kościele oraz wypowiedzi Franciszka daje się zaobserwować bardzo szybko postępująca judaizacja Kościoła na wielu płaszczyznach i wypieranie greckiego logosu. Jednak wraz z przeprowadzaną tego typu „kastracją” integralnej części Kościoła zaczyna się gdzieś ulatniać jego Duch, a w świątyniach coraz mniej gromadzi się wiernych.

Przytoczony wykład rzuca pewne światło na słowa Papieża Franciszka i trzeba przyznać, że nie jest to oświetlenie dla niego korzystne. W tym oświetleniu słowa Franciszka (być może bez jego intencji) mogą się jawić jako fałszywe, a w każdym razie błędne. Doktryna jest ważna, bo określa nam cel, do którego zmierzamy, a który w tym przypadku jest obrazem Boga, gdyż to on jest celem naszego żywota. Jeśli jest nim Logos, to tym samym sprzyja on drodze do niego, jako rozumnej i dążącej do harmonii, pełnej ładu (albo stającej się taką), czyli drogą pokoju.

Ale ten pokój ma wynikać nie z zacierania różnic, jak chciałby Franciszek i wrzucania różnych religii do jednego worka, gdyż jednak istotnie się one różnią. Bo na przykład do jakiej wizji pokoju prowadzi islam ze swym dżihadem?

Konkludując można powiedzieć, że Chrześcijaństwo – cytując „klasyka” - potrafi się „pięknie różnić” wobec innych religii.

Robert Gocał

Inne religie to religie merkantylne, innymi słowy fałszywy kult bogów. Podobieństwa do Chrześcijaństwa i do wiary Starego Testamentu wyniki z prób naśladowania ich na potrzeby rywalizacji z nimi.  Byli wśród ich wyznawców ludzie uczciwie poszukujący prawdy, tacy jak trzej mędrcy ze Wschodu, zaratustrianie, badacze gwiazd. Ale ...

A co wie przeciętny chrześcijanin o Islamie? Że terroryści. Ale w gruncie rzeczy nimi są właśnie. Poznałem ich tutaj w Anglii. Nie mam dobrego wrażenia zupełnie. Tworzą swój własny świat. Ale go widać. W samo południe w dość dużym mieście, w samym jego centrum, zbiera się grupa facetów +- 30 i ich duchowy przewodnik, w tej sukni, jak noszą ci prawdziwi Muzułmanie i rozprawiaja. Nie ma znaczenia o czym. Mają czas. Pracują? Mało który z nich. Ich żony rodzą dzieci. Im ich więcej, tym więcej pieniędzy w domu. To religia rewolucyjna. Dlatego w dzisiejszym czasie rewolucji, gdyż ona właśnie jest, nie tylko w Polsce Tuska, to są to protegowani tej rewolucji. Nawet, jak ta Rewolucja uznaje Muzułmanów właśnie za terrorystów.

Piszę niezrozumiale i sprzeczności? Naprawdę? Wystarczy włączyć jakiekolwiek wiadomości dzisiaj,  czy to w Polsce, czy tutaj u mnie w Anglii, by właśnie taki przekaz z nich wchodził. By widz, czy słuchacz nie wiedział już doprawdy, o co chodzi naprawdę.

Trzeba uważać bardzo.

________

Właściwa i prawdziwa  droga jest jedna.Wszystkie mniejsze ,węższe i biegnące z boku nie prowadzą do zbawienia,chyba,że idący nimi zorientują się,że są w błędzie i zapragną wejść na tą prawdziwą.I nie ma tu miejsca na bzdety o wszystkich równorzędnych. " Ale gdybyśmy nawet my lub anioł z nieba głosił wam Ewangelię różną od tej, którą wam głosiliśmy - niech będzie przeklęty!"

To prawda.

To jest ciekawe. 

Franciszek podobnie jak Benektydyk.

T

Natomiast poza retoryką znajduje się kwestia: "kto jest moim bliźnim?". Pięknie to wyłożył ks. Rafał Krakowiak w nauczaniu, na które dopiero co naprowadził nas kol. @Kuldahrus https://kuldahrus.szkolanawigatorow.pl/ks-rafal-krakowiak-kto-jest-moim-bliznim (tam jest link do nauczania ks. Rafała a podając link pośrednio, chce w ten sposób podziękować kol. @Kuldahrusowi za owo naprowadzenie).

Otóż, koncepcja bliźniego niewątpliwie różni się jej ujęciami w różnych religiach. Z kolei droga do celu, którą swemu wiernemu wyznacza dowolna z religii zawsze odbywa się na ziemskim padole, więc zwłaszcza wśród innych ludzi. Ta część ziemskiej drogi wiernego, ta wśród innych ludzi, chyba niewiele tu pomylę się, w każdej z religii podlega finalnej ocenie "całokształtu" osoby tegoż wiernego: Jaki byłeś dla bliźnich? Kryteria osoby bliźniego i religijne wskazówki postępowania w relacjach z osobą bliźniego, albo nie-bliźniego potrafią tak dalece różnić się "między religijnie", że "po ludzku" wprost niemożliwe wydaje się, aby ten sam (bo jedyny) Bóg uznawał wszystkie te kryteria i wskazówki za jednocześnie właściwe.

Tu chyba jest istotna słabość pięknej wydawałoby się koncepcji, że każda z religii prowadzi do, jakoby, tego samego boga. Słabość ta ma charakter z jednej strony praktyczny: jak należy zachowywać się w swojej drodze między innymi idącymi? Z drugiej strony ma charakter doktrynalny: jakiego zachowania się mają nauczać kapłani konkretnej religii, czyli jakie boskie preferencje mają wiernym wskazywać? W skrócie: kto jest moim bliźnim?

Jeśli bowiem tamten nie jest moim bliźnim, to może i po swojemu chcemy, ale napewno nie dojdziemy do tego samego boga, albo nie dojdzie jeden z nas, a może nawet obaj nie dojdziemy. Natomiast do piekła, czymkolwiek jest piekło dla mnie lub dla tamtego, uda się dojść bez wysiłku.

Cieszę się, że tekst się spodobał.

" Z zacytowanej na początku mojego tekstu wypowiedzi Papieża Franciszka taką sugestię można odczytać. "

Tylko pan to widzi, to pana nadinterpretacja. Nie można takiej sugestii odczytać, bo tam jej po prostu nie ma.

" o którego Papieża Panu chodzi? "

No przecież cały czas rozmawiamy o tym co mówił aktualny Papież.

P.S.

" hellenizm jest jednym z korzeni chrześcijaństwa. "

Tu się pan myli.

nie wiem czy dobrze Pana zrozumiałem – zarzuca mi Pan twierdzenie, że wszystkie religie są równe? Czy Papieżowi Franciszkowi, którego wypowiedź cytowałem?

Bo ja z całą pewnością z tym się nie utożsamiam. Może nie przeczytał Pan całego tekstu?

Tak, interpretacja słów Franciszka od samego początku była obarcona trudnościami. Jeśli jednak trudno się zorientować w jego prawdziwych intencjach, to jeśli chodzi o działania jest trochę łatwiej. Otóż promuje on ze swego otoczenia ludzi, którzy chcą przebudować kościół “do góry nogami”. Dlaczego? Jeśli się odpowie na to pytanie, wówczas łątwiej będzie interpretować wypowiedzi.

A tak w ogóle to czytał Pan mój tekst w całości?

W punkt!

Jak wyraźnie zastrzegłem, moje wypowiedzi oparte były na zaufaniu, że papież Franciszek rzeczywiście powiedział tak, jak przytoczył/zreferował kol@RG. Kontekst byłby istotny, lecz mnie zainteresowało coś innego. Nie wypowiedź, lecz jej odbiór. Mianowicie, wszelkie słowa wypowiadane przez Franciszka żyją potem jakby życiem samodzielnym wśród ludzi. To powtarza się za każdym razem. Mam przy tym odczucie, jakby u "publiczności" dominowało podejście podejrzliwości, lub zatroskania co do rzeczywistej treści i/lub przypuszczalnego skutku słów Franciszka. Celowo użyłem określenia "publiczność", bo wypowiadają się także tacy, których trudno posądzić o nadmierną przyjaźń do Kościoła już o jakiejkolwiek wierze nie wspominając.

Jak zatem mają przyjmować to wierni? A jeszcze szerzej, jak mają przyjmować ludzie, którzy bez względu na stan i kierunek ich wiary, albo nawet na brak w nich wiary, akurat są po prostu przyjaźni wobec Kościoła i wobec jego misji widząc w Chrześcijaństwie potrzebę cywilizacyjną? Wydaje się, że powinno u takich funkcjonować zaufanie połączone z wieloletnio narosłym już przyzwyczajeniem się do osobistego stylu w jakim papież Franciszek wypowiada się.

Wracając zaś do owej koncepcji, że wszystkie religie są drogą do [jakoby tego samego] Boga, chcę tu opowiedzieć o pewnym doświadczeniu. Jakieś dobrze ponad 30 lat temu, wspólnie ze śp. Jackiem Drobnym i innymi kolegami natknęliśmy się na pewne stowarzyszenie o jego zasięgu światowym powstałe na początku XXw. na południu USA. Nie miało nic bezpośrednio wspólnego z potrzebami religijnymi, jednak od samego założenia deklarowało moralne przywiązanie do wartości chrześcijańskich, co zostało ujęte w organizacyjnym credo. Szybko zaczęło rorzszerzać się na cały świat i wtedy powstała potrzeba nie zmiany, lecz wspólnego zrozumienia tego samego credo także tam, gdzie religie są inne. Owa deklaracja Credo została więc wspólnie wyjaśniona i przyjęta jako organizacyjny postulat a zarazem wspólne przekonanie, iż to wiara w Boga [a nie coś innego] nadaje znaczenie oraz cel życiu człowieka.

Jacek zadumał się chwilę i skomentował, że jest to ujęcie idealistyczne, a więc odrzucające jakiekolwiek relatywizmy w rodzaju: cel uświeca środki i odrzucające wszelkie inne wynalazki w ich założeniu usprawiedliwiające ludzką podłość. Wcale więc w opisywanym credo nie doszło do "ustanowienia" wspólnego boga. "Przed nawias" został wyciągnięty postulat porządnego człowieka o tyle odpornego na realtywizmy moralne, o ile jest wierzącym. 

P.S.

Kolejny raz widzę, jak wypowiedzi papieża są nadinterpretowane i już mi się ulało.

Z tą nadzieją zbawienia w innych religiach byłbym ostrożny i - skoro już to podniosłeś - ja podnoszę kolejną wątpliwość co do potrzeby interpretacji słów papieża Franciszka.

Otóż nie do pomyślenia jest, że wskazując na hinduizm Franciszek nie wziąłby pod uwagę, że tam wcale nie jest celem życie wieczne a w rezultacie Zbawienie jak je rozumiemy. Ani nawet dopuszczenie do raju według obietnicy islamu. W hinduizmie dominuje droga do oświecenia przy czym w wielu wersjach hinduizmu ta droga jest niejako "samoobsługowa" i do osiągnięcia oświecenia żaden bóg nie jest wtedy potrzebny.

Życie wieczne to jest coś, czego "funkcjonalny odpowiednik" akurat hinduiści niejako przymusowo mają (reinkarnacje) a woleliby nie mieć. Stąd celem jest tam przerwanie cyklu owego funkcjonalnego odpowiednika, a nie jego osiągnięcie. Natomiast można (zapewne znacznie upraszczając) przyjąć, iż dojście do oświecenia też wymaga odpowiednio moralnego zachowania się, jakkolwiek, w odróżnieniu, drogą przez uchylenie się czynienia czegokolwiek, w tym zaniechanie obowiązków życia doczesnego.

NB.: Skoro mowa o hinduizmie, to ciekawe jest, iż papież Franciszek nie wymienił buddyzmu jako osobnej, czy jako w ogóle religii. Ja bym z tego wnioskował, że dobrze przemyślał, co chce powiedzieć.

Tak, kontekst był na pewno ważny i pewnie kwestie polityczne delikatnej natury odgrywały tu niemałą rolę. Nie pamiętam już dokładnie z której strony brałem, więc podaję trzy źródła:

„Wszystkie religie prowadzą do Boga”. Franciszek wygłosił herezję? - PCH24.pl

Czy wszystkie religie są drogą do Boga? (wpolityce.pl)

Papieski irenizm i jego ofiary | Christianitas. Religia, kultura, społeczeństwo.

Na PCH24 piszą o Indonezji, inne o Singapurze jako miejscu wypowiedzenia słów. Nie wydaje mi się, by miało to znaczenie czy w Singapurze czy w Indonezji, ale oczywiście mogę się mylić.

a tu jeszcze dodatkowe źródło:

Uwaga! Watykan ukrywa prawdziwą wypowiedź papieża o różnych religiach - PCH24.pl

ok. wyjaśnił mi się Pan

>>  W jakiejś mierze konsekwencją tego było zafiksowanie się w komentarzach Państwa na słowach Franciszka [...] Jeśli oczekiwałem jakichś komentarzy, to właśnie dotyczących dehellenizacji w Kościele. Ale nie, tych się nie doczekałem. Może to jest ciekawe i problemowe tylko dla mnie?

Targnięty z rana wyrzutami sumienia (ale czy to ja zacząłem o Franciszku? ;) spróbuję odnieść się i do tej kwestii.

Otóż tym razem inaczej niż Kuldahrus uważam, że coś na rzeczy z tym hellenizmem jest. Jak ujął to Lovejoy: "To prawda, że bóg Arystotelesa nie ma prawie nic wspólnego z Bogiem z Kazania na Górze, choć w jednym z najdziwniejszych i najbardziej doniosłych paradoksów w historii Zachodu filozoficzna teologia chrześcijaństwa ich utożsamiła i główny cel człowieka określiła jako naśladowanie obu. Jednakże prawdą jest również i to, że Arystotelesowa koncepcja bytu, któremu nadał on najbardziej zaszczytne imię, jakie znał, była tylko jedną z konsekwencji pewnego ogólniejszego sposobu myślenia, rodzaju dialektyki (o której będę mówił później), charakterystycznej dla tylko dla niego, lecz dla Greków w ogóle, a starożytnej umysłowości żydowskiej niemal całkowicie obcej".

Jednakże odpowiedź na pytanie, czy Franciszek i moderniści w ogóle, podjudzani przez antykościelny i antychrześcijański, a w swych początkach protestancki Zeitgeist, rzeczywiście chcą eradykować helleńskiego ducha, wymaga weryfikacji pozostałych zawartych w nim przesłanek. To, że judaizm Drugiej Świątyni, czyli historyczny kontekst nauczania Jezusa, był mocno zhellenizowany, jest truizmem. Znaczna część Żydów znała Pismo tylko po grecku, a nawet ci, którzy w Palestynie studiowali je w oryginale, często hołdowali greckim zwyczajom i stylowi życia w życiu codziennym, pozwalając w dodatku przenikać ideom greckim do samego wnętrza żydowskiej religii. Mam tu na myśli saduceuszy i ich świeckich stronników. Ich antyhellenistycznych przeciwników, czyli faryzeuszy, Jezus ostro krytykował, ale za uczynki i intencje, a nie teologię, która przyjmował jako swoją (Mt 23,1). Wiec nie jest to wszystko takie jednoznaczne.

Co do podniesionego przez Sz. Kolegę argumentu oryginalnego jezyka Ewangelii (nie całkiem był to język ówczesnej literatury i myśli filozoficznej, ale to szczegół), czy przypadkiem kościół nasz, zachodni, nie "zdradził" i nie porzucił greki? Co więcej, pielęgnowane przez hellenistów dziedzictwo starożytnej myśli greckiej przez setki lat - i to akurat lat ekspansji chrześcijaństwa - dostępne było na Zachodzie tylko w ograniczonym stopniu i zostało ponownie odkryte i w pełni przyswojone dopiero w szczycie Średniowiecza. Szczególnie owo utożsamienie boga Arystotelesa z Bogiem ewangelii zawdzięczamy św. Tomaszowi. Przy czym postulowany przez protestantów powrót do "oryginalnej", wolnej od Tradycji i przedscholastycznej wiary akurat tej najgłębszej hellenizacji, do której odnosił się Lovejoy, właściwie nie dotknął. Kalwin mógł w paru miejscach krytykować Arystotelesa, ale zasadniczy zrąb jego wizji świata jest arystotelesowski. I nic na to, biedak, poradzić nie mógł, bo tak zostało trwale sformatowane myślenie Zachodu.

Pozdrawiam.

>>„...wszelkie słowa wypowiadane przez Franciszka żyją potem jakby życiem samodzielnym wśród ludzi. To powtarza się za każdym razem. „

... komentarze publiki do wypowiedzi Papieża są podejrzliwe. Tak, ale dotyczy to tej części „publiczności”, która jest katolikami i przywiązana jest do tradycyjnego nauczania Kościoła, a wiele z wypowiedzi Papieża sprawia wrażenie, jakby szło tej tradycyjnej nauce w poprzek. [Tzn.] sprawiają takie wrażenie u niektórych wiernych, a nie – że takie są.

[...] te same kontrowersyjne wypowiedzi budzą entuzjazm u dużej części wrogów Kościoła, [...] Entuzjazm budzą również w niektórych kręgach Kościoła, [...] którzy prą do przeprowadzenia rewolucji w Kościele. <<

Bo ze słowami tak już jest. Czasem wylecą wróblem, a wrócą kamieniem. Przyjmowanie (i pretensje wobec) wypowiedzi papieża Franciszka jest - o czym wcześniej nie mówiliśmy - o tyle skażone ryzykiem ich zniekształcenia, iż ciagle w pamięci pozostaje sposób i styl wypowiedzi Jana Pawła II oraz Benedykta XVI. Pierwszy był poetą słowa i - nie zawaham się powiedzieć - w zetknięciu się ze słuchaczami stawał się ich dobrym władcą. Czy się komu podobało, czy nie, także posiadał rzeczywisty autorytet deontyczny. Słabo efektywne były więc próby "gospodarowania po swojemu" jego słowami. Podobnie słabo efektywne były takie próby w odniesieniu do słów Benedykta XVI, bo ten papież miał z kolei autorytet epistemiczny osadzony na poziomie niedostępnym dla grymaszenia.

Wydaje mi się, ze papież Franciszek idzie inną drogą. Mianowicie drogą wejścia między lud, a nawet szerzej: drogą wejścia między publiczność także tę niekatolicką. Jednym z naturalnych skutków jest ośmielenie się i zaktywizowanie się wszelkich "poszukiwaczy sprzeczności", "strażników czystości", czy "tropicieli upadku" katolicyzmu. Dla chrześcijanina odrębnie ciekawe powinno być, przez którego z takich przemawia Duch Święty? Ma, czy nie ma Franciszek autorytet deontyczny i/lub autorytet epistemiczny, można odnieść wrażenie, że wobec publiczności ich nie eksponuje. Tym bardziej jest więc narażony na kontrowersyjne interpretacje. Wypada jednak zauważyć istotną poszlakę, że Franciszek w zasadzie nie nawiązuje dyskusji z takimi kontrowersjami, ani nie tłumaczy się wobec nich.

Ja to ujmę w ten sposób: to nie słowa Franciszka bywają kontrowersyjne. One są, jakie są i należy z dobrą wolą zastanowić się nad nimi w ich całokształcie. Zwykle, po cierpliwym zastanowieniu się, wyłania się ich głębszy sens. Co z tego jednak, gdy dzisiejsze "szybkie" czasy więcej cenią szybkie emocje.

Z natury rzeczy kontrowersyjne są natomiast wykładnie słów Franciszka, zwłaszcza pochodzące od osób jemu osobiście niechętnych i od mniej, czy bardziej jawnych nieprzyjaciół Kościoła i katolicyzmu. Gdy takie wykładnie, czy nawet oburzenia przychodzą z tamtych źródeł, to koniecznie trzeba sobie przywołać owo: Timeo Danaos ... Pierwotnym przedmiotem "podejrzliwości" powinny być te kontrowersje. To one bowiem wmagają dowodu (onus probandi). Tymczasem można zaobserwować nieceierpliwe oczekiwanie, że to Franciszek obalać będzie owe kontrowersje. To jest przekręt.

Papież Franciszek przede wszystkim mówi jak on chciałby, żeby było. A to nie są twierdzenia, lecz postulaty. Dlatego nie wymagają dowodu, ale przekonywania. Kontrowersje blokują to przekonywanie i z tej przyczyny warstwy epistemicznej w sobie nie mają (tak jak dowolne: "ja nie chcę").

Tak. Problemem jest rozumienie i pokłady wiedzy.

Ok. Zapewne Papież Franciszek jest poczciwą osobą i ma dobre intencje i nie chcę się go czepiać, ale zwyczajnie nie rozumiem, dlaczego promuje rewolucjonistów w Kościele, awansując ich w hierarchii i zmieniając w ten sposób Kościół od wewnątrz w kierunku, który bym określił – korzystając z politycznego porównania – jako lewacki.

Panowie mnie tu prostujecie teologicznie – i słusznie, ale sam już nie wiem, czy to ja mam taki filtr w oczach, że widzę rzeczy wyolbrzymione, czy też Panowie mają wmontowany taki, który zakrywa pewne obszary rzeczywistości, że trudno je dostrzec.

:) – a ‘propos pełnego rozsądku „filtra”.

Nie wiem, może i masz rację, i wszystko w Kościele jest ok., a te niepokoje to tylko tumult wywoływany przez wrogów? Też nie chciałbym, by Kościół się podzielił i chyba słuszną rzeczą jest, by nie eksponować nadto podziałów,, bo może to godzić w wielką wartość, jaką jest jedność Kościoła, ale nie wiem, czy powinno się je na siłę zasypywać i popadać w uśpienie, bo można się przebudzić już w całkiem innym „świecie”. Nie było moją intencją jątrzenie, lecz podanie jednego z kluczy (dehellenizacja) pomocnego (jak mi się wydaje) w odczytaniu współczesnej rzeczywistości, klucza, który ułatwi zrozumienie. Inna już sprawa, czy mi się to udało.

odpowiedziałem tylko przez pomyłkę skierowałem odpowiedź do RG

No to kij w mrowisko jak to powiadają.Św.Andrzej Bobola – Męczeństwo św. Andrzeja Boboli rozpoczęło się od pojmania i dialogu z oprawcami. To było ostatnie kazanie świętego wygłoszone do ludzi i jego najpiękniejsze świadectwo, testament zostawiony dla kolejnych pokoleń Polaków. Groziła mu śmierć, a on wiedział, jak się zachować. Zapytany przez oprawców, czy jest łacińskim księdzem, odparł: „Jestem katolickim kapłanem. W tej wierze się urodziłem i w niej też chcę umrzeć. Wiara moja jest prawdziwa i do zbawienia prowadzi. Wy powinniście żałować i pokutę czynić, bo bez tego zbawienia nie dostąpicie. Poznając moją wiarę, poznacie prawdziwego Boga i wybawicie dusze swoje”. Te słowa nie pobudziły zbrodniarzy do nawrócenia, do litości, ale wprawiły ich w taką wściekłość, że z niesłychanym okrucieństwem zaczęli torturować żołnierza Chrystusowego.

Św.Andrzej nie "kadził" opracawcom,że są na innej ,dobrej drodze tylko zachęcił do poznania i wstąpienia na tę jedyną,dobrą.

https://naszdziennik.pl/mysl/298612,swiety-andrzej-bobola-wyjedna-nowy-cud-nad-wisla.html?t=35